Sommige inbreuken op de sociale wetgeving kunnen aanleiding geven tot strafrechtelijke vervolging voor de strafrechtbank. Denk bijvoorbeeld aan ernstige arbeidsongevallen of allerhande problemen bij de inschakeling van de buitenlandse arbeidskrachten. Ondernemingen maar ook hun bestuurders dreigen in dat geval blootgesteld te worden aan fikse geldboetes en zelfs gevangenisstraffen.
Het toezicht op de naleving van deze regels werd toevertrouwd aan de sociale inspectiediensten. Zij zijn daarvoor uitgerust met zeer uitgebreide bevoegdheden en maken van de sociaal inspecteur een machtige wetsdienaar.