Nieuwsbrief 2023 – 05

Mr. Steven Renette is bij KB van 1 mei 2023 (Belgisch Staatsblad 31 mei 2023) voor een periode van vier jaar benoemd als lid van de Adviesraad van het sociaal strafrecht. Als belangrijkste taak wijdt de raad studies aan en geeft adviezen over de juridische, sociaaleconomische en administratieve vraagstukken in verband met de toepassing van het sociaal strafrecht. Hij doet dat zowel op eigen initiatief als op vraag van de bevoegde ministers.

In De Juristenkrant van 11 mei 2023 verscheen een bijdrage van mr. Steven Renette onder de titel “Kan je met statistieken alles bewijzen (en dat ook in de arbeidsrechtbank)?”.

Van de hand van mr. Ludo Vermeulen verscheen in De Juristenkrant van 25 mei “Per vergissing terug naar de formule Claeys”.

Mr. Rob Valkeneers publiceerde op Jubel.be een bijdrage met de titel “Le gouvernement des juges: regeren onze rechters?”.

Arbh. Brussel 23 mei 2022

Als dat zo bepaald is in het arbeidsreglement, is een veelvuldig zieke werknemer verplicht zich bij elke nieuwe afwezigheid op eigen initiatief te laten onderzoeken door een controlearts. Deze collectieve regeling maakt een individuele regeling overbodig. De regeling mag beperkt zijn tot een groep van werknemers die bepaald wordt op basis van een objectief en neutraal criterium, zoals de Bradfordfactor. Op grond van deze overwegingen wees het arbeidshof te Brussel een eis tot betaling van gewaarborgd loon af. Dergelijk systeem is niet discriminerend op grond van gezondheidstoestand.

De feiten

Een bewakingsonderneming die 5.000 werknemers tewerkstelt in België heeft (na uitgebreid overleg in de ondernemingsraad) een bijzondere regeling van de controle van de arbeidsongeschiktheid van de werknemer opgenomen in het arbeidsreglement. Die houdt onder meer in dat de arbeidsongeschikte werknemer die de woning mag verlaten zich spontaan bij de controlearts moet melden voor een onderzoek als hij een bepaald niveau in de Bradfordfactor overschrijdt. De werknemers die de norm overschrijden krijgen een aangetekende brief van de werkgever waarin die vraagt om zich voortaan bij elke ziekmelding te gaan aanbieden bij de controlearts.

Als de werknemer dat niet doet, heeft hij geen recht op gewaarborgd loon.

In de zaak voorgelegd aan het hof bestond er geen discussie over het feit dat werknemer A.B. in de periode van een jaar (1 december 2017– 30 november 2018) veelvuldig afwezig was wegens ziekte en dit voor periodes tussen 1 en 14 dagen.

Op 24 januari 2019 werd hem per brief gevraagd om zich bij elke volgende afwezigheid wegens ziekte aan te bieden bij de controlearts.

A.B. was vanaf vrijdag 3 mei 2019 afwezig. Hij bezorgde aan de werkgever een getuigschrift van zijn arts, die hem arbeidsongeschikt wegens ziekte verklaarde van 3 tot en met 7 mei 2019. Hij biedt zich echter niet aan bij de controlearts. De werkgever laat hem daarop weten dat hij geen gewaarborgd loon zal betaald krijgen.

De vakbond vorderde daarop het gewaarborgd loon en vraagt tevens om de procedure van automatische aanbieding bij de controlearts niet langer toe te passen.

De beslissing van het arbeidshof

De zaak belandt uiteindelijk bij het arbeidshof. Het hof oordeelt dat op geldige wijze in de arbeidsovereenkomst en/of het arbeidsreglement kan bepaald worden dat werknemers of bepaalde werknemers zich spontaan bij de controlearts moeten aanbieden bij de aanvang van de arbeidsongeschiktheid.

In casu moesten de werknemers die een bepaalde graad op de Bradfordschaal overschreden zich spontaan aanbieden bij de controlearts.

De vraag om zich aan te bieden bij de controlearts kan collectief in het arbeidsreglement worden opgenomen, en deze collectieve vraag kan beperkt worden tot een groep van werknemers op basis van criteria die objectief en transparant zijn . De regeling in het arbeidsreglement van de vennootschap vormt geen verzwaring van de verplichtingen van de werknemer zoals verboden door het artikel 6 Arbeidsovereenkomstenwet.

Het hof onderzoekt vervolgens of de werkgever zich bezondigde aan discriminatie op grond van gezondheidstoestand.

Het ziet in de bijkomende verplichting, zijnde de spontane aanbieding bij de controlearts, voor de werknemers geselecteerd volgens de Bradfordfactor, een behandeling die ongunstiger is dan die van andere arbeidsongeschikte werknemers. Zonder verdere uitleg – nochtans is een ongunstige behandeling niet automatisch een feit dat discriminatie doet vermoeden – stelt het hof vast dat daarmee feiten zijn bewezen die een discriminatie kunnen doen vermoeden, zodat het aan de werkgever is om aan te tonen dat het verschil in behandeling omwille van de gezondheidstoestand wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn.

De werkgever geeft die redelijke verantwoording. De bestrijding van ziekteverzuim kadert in het uitgebreid welzijnsbeleid van de onderneming dat erop gericht is om de onderneming en haar werknemers gezond te houden. Dat is een legitiem doel. Het middel om dat doel te bereiken, zijnde de verplichting om zich spontaan aan te bieden bij de controlearts, acht het hof in een uitgebreide motivering passend en proportioneel. Het hof verwijst daarbij naar het feit dat korte, frequente en onvoorziene ziekteperiodes, meer organisatorische problemen meebrengen en ook meer belastend zijn voor de andere werknemers die onverwacht moeten inspringen, en dit in het bijzonder in een bewakingsonderneming. Daarnaast neemt het hof aan dat de nauwere opvolging door de controlearts, in combinatie met opvolgingsgesprekken door de leidinggevenden, een passende maatregel is om een mogelijk verband tussen de frequente afwezigheden en de werkomstandigheden te detecteren. Ten slotte is er de vaststelling dat de verplichtingen voor de arbeidsongeschikte werknemer zeer beperkt waren.

Het op de Bradfordfactor gebaseerde selectieve systeem van verplichte spontane aanbieding bij de controlearts is dus niet discriminerend en A.B. heeft geen recht op gewaarborgd loon.

Dirk Heylen, advocaat
dirk.heylen@mploy.be

Zelfstandigen die arbeidsongeschikt worden, hadden vroeger pas recht op een ziekteuitkering vanaf de vijftiende ziektedag.

Sinds 1 juli 2019 heeft een zelfstandige vanaf de eerste dag van ziekte recht op uitkeringen op voorwaarde dat de ongeschiktheidsperiode 8 dagen of langer duurt. M.a.w. is een zelfstandige vijf dagen ziek, dan heeft hij (of zij) geen recht op uitkeringen voor die dagen. Is hij vijftien dagen ziek, dan heeft hij recht op een uitkering vanaf de eerste dag (met uitzondering van de zondagen).

Belangrijk is dat de zelfstandige zo snel mogelijk bij zijn ziekenfonds een correcte aangifte doet van zijn arbeidsongeschiktheid. De periode die vergoed wordt, kan pas aanvangen wanneer de zelfstandige de arbeidsongeschiktheid heeft laten vaststellen door een arts én die arts het “getuigschrift van arbeidsongeschiktheid” heeft ingevuld. Een ‘gewoon ziektebriefje’ volstaat niet. Dat getuigschrift moet de zelfstandige aan zijn ziekenfonds bezorgen binnen een termijn van zeven dagen na de dag waarop de dokter het getuigschrift heeft ingevuld. De zelfstandige mag het getuigschrift aan het ziekenfonds afgeven tegen ontvangstbewijs. Hij mag het ook per post opsturen; de poststempel geldt dan als bewijs van de datum van verzending. Het is aangewezen om het getuigschrift aangetekend te verzenden: in geval van discussie moet de zelfstandige het bewijs leveren van de verzending en van de datum daarvan. Men deponeert het dus best niet in de brievenbus van het ziekenfonds.

Het is niet mogelijk “een aanvraag met terugwerkende kracht” in te dienen: indien een zelfstandige drie dagen ziek is vooraleer hij naar de arts gaat, dan kan de periode waarvoor hij ziekteuitkeringen ontvangt pas beginnen te lopen vanaf de vierde dag, zijnde de dag waarop de arts het getuigschrift van arbeidsongeschiktheid invult.

Tip 1: het is dus aangewezen om bij een ongeval of ziekte waarbij op het eerste gezicht de kans bestaat dat de arbeidsongeschiktheid langer dan 7 dagen kan duren, onmiddellijk een dokter te raadplegen en bij het eerste doktersbezoek het ‘getuigschrift van arbeidsongeschiktheid’ te laten invullen en op te sturen naar het ziekenfonds.

Tip 2: dit geldt ook voor zelfstandige bedrijfsleiders. Het feit dat de activiteit van hun bedrijf voortgaat, is geen probleem.

(Bron: Wet van 22 mei 2019 tot wijziging van het koninklijk besluit van 20 juli 1971 houdende instelling van een uitkeringsverzekering en een moederschapsverzekering ten voordele van de zelfstandigen en van de meewerkende echtgenoten, teneinde de wachttijd op te heffen, BS 24 juni 2019)